Paleo Diyet, Binlerce yıl önce Paleolitik Çağda (Taş Devri) yaşamış “Avcı-Toplayıcı” atalarımızın beslenme biçimden esinlenmiştir. İlk defa 1975 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Avcı-Toplayıcı Diyeti, Taş Devri Diyeti veya Mağara Adamı Diyeti olarak da isimlendirilmiştir.
Paleo Diyet Anafikri
Her ne kadar oturduğumuz evler, yaptığımız işler ya da sosyalleşme araçlarımız değişmiş ve gelişmiş olsa da Taş Devrinde yaşayan atalarımız ile hala aynı genlere sahipiz, tasvirlerde gördüğümüz atletik vücuda da onlar gibi beslenerek ulaşabiliriz fikri ile gelişmiştir.
Aslında bu konuyu şöyle de örneklendirebiliriz; vahşi Köpek ya da Kedi, yüzyıllar boyu aynı beslenme biçimini sürdürdüğü için atletik yapıda olduğunu görürüz. Çoğu evcil Kedi ve Köpek de ise aynı oranda atletiklik gözlemleyemeyiz.
Avcı-Toplayıcı atalarımızın yaşadığı çağlarda düzenli tarımın da olmaması sebebiyle yüksek karbonhidrat içeren besinler kış öncesi daha çok bulunurdu. Vücudumuz da kış aylarında besine ulaşımımız yılın diğer zamanlarına göre daha zor olacağını bildiği için organizmamızı enerjisiz bırakmamak adına daha sonra kullanacağı yağları depo ederdi. Gıdaya ulaşımın kolaylaştığı günümüzde bu yağ depolarını senenin 12 ayı üzerimizde taşıyoruz desek yalan söylemiş olmayız.
Paleo Diyette düşük karbonhidrat tüketimi amaçlanmaktadır. Bunun arkasında vücudumuzun yıllar boyu oluşturduğu ya da bizim manipüle ettiğimiz insülin direncini düşürmek yatar. İnsülin direncinin düşmesi ile öncelikle acıkma sıklığımız azalacak, yağ yakımı artacak ve dolayısıyla eski çağlarda olduğu gibi yağ depolarımızda hızlı bir şekilde enerji kaynağına dönüşebilecek.
Paleo Diyet Listesinde Neler Var?
Bu başlıkta, tüketebileceğimiz besinlerden bahsedeceğim ancak önceden belirtmeliyim ki çok kolay bir liste değil.
Avcı-Toplayıcı toplumlarda henüz tarıma geçilmediği için baklagiller ve tahıllar evcilleşerek çoklu üretimine geçilmemişti. Yerleşik hayat olmadığı için ”mayalama” nedir bilmezlerdi ve buna bağlı olarak yoğurt, peynir bulunmazdı. Bazen sindirim zorluğu yaşadığımız bu besinler son 10.000 yıl içinde beslenme sistemimize girdi. İnsanoğlunun yeryüzünde bulunduğu zamanı düşünürsek 10.000 yıl çok da uzun bir süre değil.
Serbest Besinler
- Meyveler
- Sebzeler
- Yumurta (Çok pişmemiş olmalı)
- Çiğ Kuruyemiş ve Tohumlar
- Kırmızı Et, Tavuk (Özellikle ot ile beslenmiş ya da yabani)
- Balık (Özellikle Omega 3 yağ asidi zengin olan somon, ton, orkinos vb.)
- Kaliteli Yağ (Zeytin yağı, ceviz yağı, hindistan cevizi yağı vb.)
Yasaklı Besinler
- Tam Tahıllar
- Baklagiller
- Süt ve Süt Ürünleri
- Rafine Şeker
- Tuz
- Patates
- İşlenmiş Gıdalar ve İçecekler
- Kırmızı Şarap harici Alkol Ürünleri
- Bal, Pekmez, Çikolata vb.
Paleo Diyet Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bu Diyet, sağlıklı besinlerden oluşmasına rağmen yasaklı besinler olduğu için bazı vitamin ve minerallerden eksik kalabilirsiniz. Çünkü şu ana kadar aldığımız temel ve zengin lif kaynağı tahılların ve baklagillerin eksikliği, protein ve kalsiyum kaynağı süt ve süt ürünlerinin olmaması, metabolizmamızı zorlayacaktır. İlk zamanlarda, yeni vücut değerlerimize alışmamız kolay olmayacaktır.
Paleo Diyetin temel felsefesi, taş devri besinlerini taş devrindeki gibi tüketebilmektedir. Çok katı diyetlerde yabani hayvanların az pişmiş eti ya da yumurtayı çiğ şekilde tüketilmesi şeklinde uygulanabilir. Günümüzde bunun zor olduğu ve hatta sürdürülebilir olmadığını rahatlıkla söylenebilir. Yine de tüketeceğimiz besinleri normalden daha az pişirmemiz gerekecektir. Bu diyette Buharda pişirmek güzel bir yöntemdir.
Hayatımızın her aşamasında olduğu gibi bu diyette de D vitamini için güneşlenmek, bol su tüketimi, iyi bir uyku aynı zamanda da düzenli spor elzemdir.
Ekstra Notlar
Paleo Diyet yaparken 85-15 prensipi ile daha kolay adapte olabilirsiniz. 85-15 isminden anlayacağınız gibi diyetinizin %85i Paleo besinlerden olacak şekilde şekilleniyor.
Son olarak hiç bir diyet listesi mucize değildir, diyetimizi güzel görünmek için değil sağlıklı kalabilmek için yapmalıyız. Sağlıklı günler dilerim.
Dyt. Büşra Arıcan Özen